Hai câu chuyện vật lí gây đình đám trên các trang tin tức trong năm 2011 là hai câu hỏi chứ không phải những kết quả khoa học chắc chắn. Đó là “Boson Higgs đã được tìm thấy hay chưa?”. Tuy nhiên, trong 12 tháng qua, cũng có một số khám phá khoa học tuyệt vời khác, nên thật khó mà chọn ra 10 thành tựu Đột Phá Của Năm.
Nhưng sau nhiều tranh cãi giữa đội ngũ biên tập viên của tạp chí Physics World, vinh quang của năm nay đã thuộc về Aephraim Steinberg cùng các đồng sự tại trường Đại học Toronto, Canada, cho thí nghiệm của họ về những cơ sở của cơ học lượng tử. Sử dụng một kĩ thuật mới xuất hiện gọi là “phép đo yếu”, đội khoa học là nhóm đầu tiên ghi được đường đi trung bình của các photon độc thân qua thí nghiệm hai khe Young – cái theo Steinberg là đã làm “tẩy não” các nhà vật lí vì trước đây họ nghĩ là không thể.
Vinh dự Đột Phá Của Năm còn thuộc về chín thành tựu khác. Việc chọn lựa giữa vị trí thứ nhất và vị trí thứ hai là đặc biệt gần trong năm nay, vì kết quả đứng hạng hai cũng liên quan đến phép đo yếu – lần này là một laser làm từ một tế bào sống và một phương pháp mới đo những khoảng cách vũ trụ.
Aephraim Steinberg trong phòng thí nghiệm của ông tại trường Đại học Toronto. (Ảnh: QuantumWorks/Matthew Ross)
Dưới đây là danh sách TOP 10 khám phá trong năm (click theo link để xem nội dung):
1. Khám phá đời tư của hạt photon – nghiên cứu làm “tẩy não” các nhà vật lí lượng tử
3. Tàng hình trong không gian và thời gian
5. Biến chân không thành ánh sáng
6. Nhiệt độ của vũ trụ sơ khai: 2 nghìn tỉ độ
7. Bắt được mùi của một dao động neutrino
Các nhà vật lí tại thí nghiệm Tokai-to-Kamioka (T2K) ở Nhật Bản đã chiếu một chùm muon neutrino đi xa 300 km dưới lòng đất đến một máy dò, tại đó họ tìm thấy sáu neutrino đã biến đổi, hay “dao động”, thành electron neutrino. Trong khi phép đo chưa đủ tốt để khẳng định đã khám phá ra sự dao động muon-thành-electron neutrino, nhưng nó là bằng chứng tốt nhất từ trước đến nay rằng một “mùi” neutrino có thể dao động thành một mùi khác.
