250 Mốc Son Chói Lọi Trong Lịch Sử Vật Lí (Phần 14)

Đai ốc Archimedes

250 tCN

Archimedes (khoảng 287 tCN – khoảng 212 tCN), Marcus Vitruvius Pollio (khoảng 87 tCN – khoảng 15 tCN)

Archimedes, nhà hình học Hi Lạp cổ đại, thường được xem là nhà toán học vĩ đại nhất và nhà khoa học của thời cổ đại, và là một trong bốn nhà toán học vĩ đại nhất từng tại thế - cùng với Isaac Newton, Leonhard Euler, và Carl Friedrich Gauss.

Phát minh đai ốc dẫn nước, hay đai ốc Archimedes, dẫn nước lên tưới tiêu hoa màu được cho là của Archimedes, theo nhà lịch sử Hi Lạp Diodorus Siculus vào thế kỉ thứ nhất trước Công nguyên. Kĩ sư La Mã Vitruvius đã phác họa một mô tả chi tiết về sự vận hành của nó để nâng nước lên, đòi hỏi các cánh xoắn ốc đan xen nhau. Để nâng nước lên, đầu dưới của đai ốc dìm trong hồ, sau tác dụng quay đai ốc nâng nước từ hồ lên một cao độ lớn hơn. Có lẽ Archimedes còn thiết kế một cái bơm xoắn ốc, một dụng cụ kiểu vặn nút chai dùng để tháo nước khỏi đáy của một con thuyền lớn. Đai ốc Archimedes vẫn được sử dụng ngày nay ở các xã hội không tiếp cận được với công nghệ tiến bộ và nó hoạt động tốt ngay cả khi nước chứa đầy cặn. Nó cũng có khuynh hướng giảm thiểu tác hại đối với sự sống thủy sinh. Các dụng cụ hiện đại kiểu đai ốc Archimedes được dùng để bơm nước cống ở các nhà máy xử lí nước.

Tác giả Heather Hassan viết, “Một số nông dân Ai Cập vẫn đang sử dụng đai ốc Archimedes để tươi tiêu đồng ruộng của họ. Nó có kích cỡ đa dạng từ một phần tư inch đến 12 feet đường kính (0,6 cm đến 3,7 m). Đai ốc Archimedes còn được sử dụng ở Hà Lan, cũng như các nước khác, nơi người ta muốn tháo rút lượng nước không mong muốn ra khỏi mặt đất.

Bên cạnh đó, còn có các ví dụ hiện đại hấp dẫn. Bảy đai ốc Archimedes được sử dụng để bơm nước bẩn trong một nhà máy xử lí nước ở Memphis, Tennessee. Mỗi đai ốc này có đường kính 96 inch (2,44 m) và có thể nâng 19.900 gallon (khoảng 75.000 lít) mỗi phút. Theo nhà toán học Chris Rorres, một đai ốc Archimedes đường kính bằng cục tẩy bút được dùng trong hệ thống trợ tim Hemopump duy trì lưu thông máu khi suy tim, phẫu thuật bắc cầu mạch vành, và các thủ tục phẫu thuật khác.

Đai ốc Archimedes, trích từ Từ điển bách khoa Chambers, 1875

XEM THÊM. Siphon (250 tCN), Nguyên lí Archimedes về Sự nổi (250 tCN)

250 Mốc Son Chói Lọi Trong Lịch Sử Vật Lí | Clifford A. Pickover
Bản dịch của Thuvienvatly.com
<< Phần trước | Phần tiếp theo >>