2012 là một năm quan trọng đối với vật lí học tại CERN. “[Năm nay] sẽ đi vào lịch sử là năm đánh dấu khám phá chính yếu đầu tiên của LHC, một thời khắc vàng trong lịch sử khoa học,” tổng giám đốc Rolf Heuer phát biểu trong thông điệp cuối năm trước toàn thể nhân viên CERN.
Một sự kiện ứng viên trong tìm kiếm boson Higgs với hai electron và hai muon. (Ảnh: CMS/CERN)
Vào hôm 4 tháng 7, hai nhóm hợp tác ATLAS và CMS công bố rằng họ đã quan sát thấy một hạt mới, phù hợp với boson Higgs được săn lùng bấy lâu nay. “Mặc dù chúng ta chưa biết đầy đủ chi tiết của hạt công bố hồi tháng 7, nhưng càng lúc trông nó càng giống boson Higgs lần đầu tiên được đề xuất hồi năm 1964,” Heuer nói.
Khám phá trên có được là nhờ hiệu quả hoạt động tuyệt vời của Máy Va chạm Hadron Lớn (LHC), cỗ máy đã lập một vài kỉ lục hoạt động trong năm nay. Vào tháng 4, các thí nghiệm LHC đã bắt đầu thu thập dữ liệu với năng lượng va chạm mới 8 TeV (nâng lên từ 7 TeV trong năm 2011) và cỗ máy va chạm đã cung cấp số lượng va chạm kỉ lục cho các thí nghiệm trong năm nay. LHC cho các proton va chạm với ion chì lần đầu tiên trong một đợt chạy thử nghiệm cho các va chạm chì-proton trong năm 2013, và kết thúc năm với một cột mốc hiệu quả mới, tăng gần gấp đôi số lượng chùm proton trong cỗ máy, ngay khi đợt chạy proton ba năm sắp kết thúc.
Thí nghiệm LHCb đã khám phá ra hai trạng thái kích thích của hạt đẹp Λb, và đã đo một trong những quá trình hiếm nhất từ trước đến nay từng được quan sát thấy trong ngành vật lí hạt, sự phân hủy của một meson Bs thành hai muon. Thí nghiệm ALICE đã tiến hành các nghiên cứu chi tiết plasma quark-gluon, vật chất của vũ trụ nguyên thủy, và các phép đo từ thí nghiệm TOTEM đang cung cấp cái nhìn sâu sắc mới về cấu trúc của proton và cung cấp số liệu cho các thí nghiệm LHC khác phân tích.
Cũng trong năm nay, CERN đã kí một hợp đồng với Trung tâm Nghiên cứu Vật lí Wigner ở Budapest, Hungary, nhằm mở rộng quy mô năng lực của Trung tâm Dữ liệu CERN; đã và đang có những kết quả hấp dẫn từ xưởng phản vật chất khi thí nghiệm ALPHA thực hiện những phép đo quang phổ đầu tiên của phản hydrogen; và CERN đã tổ chức một số lễ kỉ niệm: Máy gia tốc Synchrotron Proton kỉ niệm sinh nhật lần thứ 40 và để kỉ niệm 100 năm nghiên cứu tia vũ trụ, phòng thí nghiệm đã chào đón các nhà du hành lắp đặt Quang phổ kế Từ tính Alpha trên Trạm Vũ trụ Quốc tế.
Mặc dù sau tháng 2/2013 LHC sẽ tạm ngừng hoạt động, nhưng CERN chắc chắn sẽ không được nghỉ. Toàn bộ chuỗi máy gia tốc sẽ được bảo dưỡng nâng cấp, chuẩn bị cho đợt chạy ở năng lượng cao hơn vào năm 2015. Các dự án như Máy Va chạm Thẳng Nhỏ và LHC Độ rọi Cao hiện đang nghiên cứu công nghệ thế hệ tiếp theo cho các máy gia tốc và máy dò hạt trong tương lai.
2013 chắc chắn sẽ là một năm bận rộn đối với CERN. Chúng ta có rất nhiều thứ để trông đợi trong năm sắp tới này.
Nguồn: CERN
