Khi bác sĩ chẩn đoán ông bị mắc chứng liệt thần kinh vận động lúc mới 21 tuổi, người ta nghĩ Stephen Hawking chỉ sống được thêm vài năm. Nhưng chủ nhật này, ông sẽ bước sang tuổi 70, và tạp chí New Scientist đã có một cuộc phỏng vấn riêng với ông.
lỗ đen. Tình trạng sức khỏe của ông khiến ông chỉ có thể giao tiếp bằng cách co giật hai bên má. Phần hồi đáp của ông cho những câu hỏi có được sau khi chúng tôi đã soạn thảo tỉ mĩ những khái niệm mà ông mô tả.
Bạn có biết suốt ngày ông ấy nghĩ tới điều gì không? (Ảnh: Canadian Press/Rex Features)
Trên con đường sự nghiệp của ông, phát triển nào thuộc lĩnh vực vật lí ông cho là thú vị nhất?
Khám phá của vệ tinh COBE về những biến thiên nhỏ xíu trong nhiệt độ của phông nền vi sóng vũ trụ và sự xác nhận sau đó của WMAP rằng những biến thiên nhỏ này ăn khớp tuyệt vời với những các tiên đoán của lí thuyết lạm phát. Đây sẽ là sự hấp dẫn lượng tử được viết trên bầu trời.
[Chú thích của New Scientist: Vệ tinh COBE và WMAP đo phông nền vi sóng vũ trụ (CMB), ánh le lói của Big Bang thấm đẫm trong toàn không gian. Nhiệt độ của nó gần như hoàn toàn đồng đều – một sự ủng hộ to lớn đối với lí thuyết lạm phát, lí thuyết tiên đoán rằng vũ trụ đã trải qua một thời kì giãn nở thắt nút chai không bao lâu sau khi Big Bang đã bật nắp chai của nó.
Nếu sự lạm phát thật sự xảy ra, thì nó sẽ gửi đi những gợn sóng trong không thời gian – sóng hấp dẫn – gây ra các biến thiên hết sức nhỏ trong phông nền CMB nên khó phát hiện. Vệ tinh Planck, sứ mệnh của Cơ quan Vũ trụ châu Âu nhằm nghiên cứu CMB chính xác hơn, có thể nhìn thấy chúng].
Einstein đã gọi hằng số vũ trụ học là “sai lầm lớn nhất” của đời ông ta. Còn sai lầm lớn nhất của ông là gì?
Tôi thường nghĩ thông tin bị phá hủy bên trong các lỗ đen. Nhưng sự tương ứng AdS/CFT dẫn tôi đến chỗ thay đổi suy nghĩ của mình. Đây là sai lầm lớn nhất của tôi, hay chí ít đó là sai lầm lớn nhất của tôi trong khoa học.
[Chú thích của New Scientist: Các lỗ đen nuốt chửng mọi thứ, kể cả thông tin, ở quá gần chúng. Nhưng vào năm 1975, cùng với nhà vật lí người Israel Jakob Bekenstein, Hawking đã chứng minh rằng các lỗ đen từ từ phát ra bức xạ, làm cho chúng bay hơi và cuối cùng thì biến mất. Vậy thì cái gì xảy ra với thông tin mà chúng nuốt vào? Trong hàng thập kỉ, Hawking cho rằng nó bị phá hủy – một thách thức lớn đối với quan niệm liên tục và nhân quả. Tuy nhiên, vào năm 1997, nhà lí thuyết Juan Maldacena đã phát triển một thủ thuật toán học gọi tắt là AdS/CFT. Đây là thủ thuật liên hệ những sự kiện bên trong một hình dạng không thời gian khép kín, ví dụ như trong một lỗ đen, với cơ sở vật lí đơn giản hơn tại ranh giới của không gian đó.
Vào năm 2004, Hawking sử dụng đã thủ thuật này chứng minh thông tin của một lỗ đen rò rỉ như thế nào trở vào vũ trụ của chúng ta thông qua những nhiễu loạn cơ lượng tử tại ranh giới, hay chân trời sự kiện của nó. Và Hawking công khai thừa nhận đã thua cá cược với nhà lí thuyết đồng chí John Preskill hồi trước đó một thập kỉ].
Khám phá gì sẽ làm cách mạng hóa lớn nhất đối với sự hiểu biết của chúng ta về vũ trụ?
Khám phá ra các đối tác siêu đối xứng cho những hạt sơ cấp đã biết, có lẽ tại Máy Va chạm Hadron Lớn. Đây sẽ là bằng chứng mạnh mẽ ủng hộ cho lí thuyết M.
[Chú thích của New Scientist: Tìm kiếm các hạt siêu đối xứng là mục tiêu chính của LHC tại CERN. Mô hình chuẩn của ngành vật lí hạt cơ bản sẽ được hoàn chỉnh bằng cách tìm kiếm boson Higgs, nhưng có một số trở ngại sẽ phải giải quyết nếu toàn bộ những hạt sơ cấp đã biết đều có một “siêu đối tác” nặng hơn. Bằng chứng của siêu đối xứng sẽ ủng hộ lí thuyết M, phiên bản 11 chiều của lí thuyết dây, là nỗ lực tốt nhất cho đến nay hướng tới một “lí thuyết của tất cả”, thống nhất lực hấp dẫn với những lực khác của tự nhiên].
Nếu lúc này ông là một nhà vật lí trẻ mới khởi nghiệp, ông sẽ nghiên cứu cái gì?
Tôi sẽ có một ý tưởng mới sẽ mở ra một lĩnh vực mới.
Ông nghĩ tới cái gì nhiều nhất trong ngày?
Phụ nữ. Họ hoàn toàn là một bí ẩn.
Kỉ niệm ngày sinh của Hawking, Trung tâm Vũ trụ học Lí thuyết tại Đại học Cambridge đang tổ chức một hội nghị chuyên đề “Trạng thái của Vũ trụ” vào hôm 8 tháng Giêng (xem trực tuyến tại ctc.cam.ac.uk/hawking70/multimedia.html). Một cuộc triển lãm giới thiệu cuộc đời và sự nghiệp của ông sẽ mở cửa tại Bảo tàng Khoa học, London, vào hôm 20 tháng 1 tới.
Trần Nghiêm – thuvienvatly.com
Theo New Scientist
