Cỗ máy va chạm hạt Tevatron đã nhiều năm tuổi có thể vẫn tiếp tục cạnh tranh với Máy Va chạm Hadron Lớn, theo một ủy ban gồm các nhà vật lí khuyến nghị tiếp tục giữ cỗ máy va chạm hạt này hoạt động thêm ba năm nữa. Nhưng giám đốc của nó cho đến nay vẫn chưa phê chuẩn ý tưởng đó, việc này sẽ làm trì hoãn những thí nghiệm khác đã được lên kế hoạch tại phòng thí nghiệm trên.
Tevatron, ở gần Chicago, Illinois, đã cho các hạt lao vào nhau kể từ năm 1983.
Máy va chạm Tevatron ở Illinois có thể kéo dài hoạt động thêm 3 năm. (Ảnh: Fermilab)
Nó chính thức ngừng hoạt động vào tháng 9 năm 2011, nhưng một ủy ban gồm các nhà vật lí cố vấn cho Fermilab, viện nghiên cứu nắm quyền điều hành Tevatron, cho biết cỗ máy sẽ tiếp tục chạy cho đến năm 2014, theo một bản báo cáo công bố hôm thứ tư vừa rồi.
Vẫn có khả năng cho Tevatron đánh bại LHC, cỗ máy va chạm hạt ở Geneva, Thụy Sĩ, trong việc tìm ra tung tích của boson Higgs, hạt được cho là đã mang khối lượng đến cho những hạt khác – phát biểu của Richard Van Kooten thuộc trường đại học Indiana ở Bloomington, người giữ vai trò chủ tịch ủy ban cố vấn trên.
Và cho dù LHC có nhìn thấy hạt Higgs trước đi nữa, thì Tevatron nhạy hơn với việc nghiên cứu sự phân hủy của hạt Higgs thành những hạt cơ bản gọi là quark. Quá trình phân hủy này có thể đặc biệt hữu ích trong việc làm sáng tỏ xem hạt Higgs tạo ra khối lượng như thế nào.
Nhưng chưa rõ 150 triệu USD bổ sung để giữ Tevatron tiếp tục hoạt động thêm 3 năm nữa sẽ lấy từ nguồn nào ra.
Pier Oddone, giám đốc Fermilab, cho biết ông hi vọng Bộ Năng lượng Hoa Kì, cơ quan tài trợ chính cho ngành vật lí hạt ở Mĩ, sẽ tăng thêm ngân sách vật lí hạt để chi trả sự mở rộng hoạt động này. Nhưng như vậy thì sẽ phải cắt giảm một trong những ưu tiên khác của cơ quan này, thí dụ như nghiên cứu năng lượng hồi phục.
Trong khi đó, một sự mở rộng sẽ làm hoãn những dự án khác của Fermilab, trong đó có thí nghiệm Nova, thí nghiệm được thiết kế để giúp xác định khối lượng của các neutrino. Đó là vì Nova sẽ đòi hỏi máy gia tốc này phải ngừng hoạt động và nâng cấp, một quá trình phải hoãn lại 1,5 năm mới cho phép Tevatron tiếp tục tìm kiếm boson Higgs được.
Việc có tiếp tục cho Tevatron hoạt động thêm hay không hiện nằm trong tay của ban điều hành Fermilab và Bộ Năng lượng Hoa Kì. Và việc đó có thể mất vài ba tháng.
Nguồn: New Scientist
