Bảng tuần hoàn hóa học tốc hành (Phần 78)

Tantalum

Trong thần thoại Hi Lạp, Tantalus là cha của Niobe, ông bị các vị thần trừng phạt vì đã làm thịt con trai đem ra đãi tiệc. Sự giết chóc này lây sang cả nguyên tố hóa học cùng tên: tantalum là một kim loại có giá trị không được đo bằng tiền, mà bằng máu. Quặng tantalum chính, tantalite, được tìm thấy hòa lẫn với quặng niobium chính, columbite, trong thân quặng ‘coltan’. Được tìm thấy ở Cộng hòa Dân chủ Congo, Rwanda và Venezuela, coltan được xem là ‘khoáng chất gây xung đột’, nó gắn liền với nạn buôn lậu, xung đột quân sự, tệ tham nhũng và nô dịch trẻ em.

Lí do người ta thèm khát nó nằm ở công nghệ hiện đại: mỗi chiếc điện thoại di động có chứa khoảng 40 mg tantalum trong các tụ điện nhỏ bằng ‘đầu kim’. Mỗi tụ là một cái sandwich thu nhỏ làm bằng bột tantalum dẫn điện, ngăn cách nhau bởi một lớp mỏng tantalum oxide cách điện. Giống như nhôm, titanium và zirconium, lớp oxide của tantalum có khả năng chống ăn mòn ngoại hạng. Nó là một trong số ít nguyên tố kim loại có thể dùng trong các bộ phận cấy ghép nhân tạo trong cơ thể, chẳng hạn như các nẹp kim loại và khớp thay thế.

Tantalum

Tungsten

Kí hiệu hóa học khác thường của tungsten có nguồn gốc từ tên gọi truyền thống wolfram của nó, trong tiếng Đức nghĩa là “kem sói” [lớp cáu bẩn trên da sói]. Được khai thác truyền thống ở Bohemia và Saxony, danh hiệu này ám chỉ những lượng lớn thiếc được tiêu thụ trong quá trình điều chế tungsten. Tên gọi tungsten có nguồn gốc từ tiếng Thụy Điển nghĩa là ‘đá nặng’.

Nguyên tố 74 rất ngoan cố: nó là một trong những nguyên tố nặng nằm trên hàng dưới cùng của bảng tuần hoàn, kim loại chuyển tiếp tỉ trọng siêu cao này không bị tấn công bởi phần lớn acid hay base, và chống oxy hóa. Tungsten có tỉ trọng cao hơn chì 70 phần trăm và được làm lõi của đạn xuyên giáp. Với điểm nóng chảy cao nhất trong mọi kim loại (và dãn nở ít nhất khi bị nung nóng), tungsten là vật liệu lí tưởng cho các điện cực trong đèn hồ quang xenon và dây tóc của bóng đèn nóng sáng. Tungsten nguyên chất thì giòn, nhưng khi trộn với carbon thành tungsten carbide, hoặc pha hợp kim trong thép cobalt tungsten, nó làm nên các công cụ chống mài mòn.

Tungsten